De evolutie van coworking - door Bar d'Office
Vandaag is coworking niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Maar weet jij hoe Bar d’Office is ontstaan? En welke rol wij hebben gespeeld in het ontstaan van coworking in België? Hoog tijd voor een overzicht!
Een nieuw leven voor de Antwerpse stationsbuurt
Toen Klara De Smet in 2001 de Winkelhaak opende, was dat in het kader van een project om de Antwerpse stationsbuurt een nieuw leven te geven. “De plek waar de Winkelhaak nu staat, was een zwaar verloederde buurt”, licht Klara toe. “De vraag was dus niet: ‘Wat is de beste plek om een coworking neer te zetten?’ Nee, het was: ‘We zitten met een probleembuurt. Wat kan hier functioneren en een meerwaarde betekenen?’ En dat bleek een creatieve werkplek te zijn. Het gebouw werd gezet met de steun van Europa, de Vlaamse Gemeenschap en de Stad Antwerpen. En wij namen als naamloze vennootschap de dagelijkse werking voor onze rekening. Als doelgroep kozen we bewust voor creatieve ondernemers.”
Betaalbare werkplek voor creatieve ondernemers
Op dat moment, in de jaren 2000, was de creatieve sector erg versnipperd. Hardwerkende eenmanszaken hadden het moeilijk om uit te groeien tot een stabiel bedrijf. Infrastructuur bleek daarbij één van de grootste struikelblokken. Dat werd dan ook meteen de tweede focus van de Winkelhaak: ondersteuning bieden aan creatieve startups. Zij zouden dan op hun beurt het imago van de buurt verbeteren. De instroom van een nieuw publiek moest voor een gevarieerde mix van mensen zorgen.
2001: de eerste echte coworkingplek in België
En zo ontstond de Winkelhaak, de eerste echte coworkingplek in België. “Op dat moment bestond het woord coworken zelfs nog niet in België”, merkt Klara op. “Er waren wel grote bedrijvencentra die kantoorruimte verhuurden per vierkante meter, maar wij lanceerden een totaal ander concept. Wij zetten voor het eerst in op communitybuilding.” Voor een prijs die losstond van het aantal ingenomen vierkante meters, konden huurders lid worden van een netwerk van creatieve ondernemers. Het hele gebouw werd architecturaal ontworpen om de communicatie tussen de leden te stimuleren. Nu, 20 jaar later, is de Winkelhaak een gevestigde waarde in de ondernemerswereld en heeft ze de beoogde doelstellingen meer dan gehaald. De samenwerkplek heeft de creatieve economie mee op de kaart gezet in Antwerpen en de stationsbuurt is niet langer een te vermijden uithoek. Behalve kantoren, vergaderzalen en diensten voor innovatieve ondernemers vind je er ook een galerij, een presentatieruimte en (kom het zelf uittesten) de beste koffiebar van Antwerpen.
2008: Bar d’Office lanceert een netwerk van coworkinglocaties
In 2008 ging Klara een samenwerking aan met creatieve ondernemersorganisatie Flanders District of Creativity, beter gekend als Flanders DC. Samen sloegen ze de handen in elkaar om onder de naam Bar d’Office nog meer samenwerkplekken te openen. Behalve de Winkelhaak kwamen er nog een negental andere locaties bij. Klara: “We zagen duidelijk dat er nood aan was. In het buitenland stond coworking intussen al ver vooruit terwijl het in België nog niet gekend was. Dus was het hoog tijd dat we het woord ‘coworking’ ook gingen gebruiken en er iets mee gingen doen.” In 2012 nam Flanders DC het netwerk volledig over. “Flanders DC had van de overheid de opdracht gekregen om creatief Vlaanderen bij het ondernemen te adviseren en andere sectoren te begeleiden met innovatie en creatief ondernemerschap”, vertelt Astrid Grunwald, Office Manager bij Flanders DC. “In het licht daarvan was coworken een mooie manier om een open huis te creëren voor ondernemers, kennis te delen, kruisbestuiving te stimuleren en verschillende sectoren met elkaar in aanraking te laten komen.” Onder leiding van Flanders DC werd er onder andere werk gemaakt van een interactieve website voor Bar d’Office.
2018: Focus op het Nieuwe Werken met ABZG
Consultancybedrijf ABZG (appelblauwzeegroen) maakte op dat moment al deel uit van het Bar d’Office netwerk. De coworkinglocatie het BLWRK was toen een project van ABZG, maar opereert nu als zelfstandige onderneming en locatie in het Bar d’Office netwerk. ABZG adviseert ondernemingen over de opportuniteiten van het Nieuwe Werken en speelde met het idee om die kennis toe te passen op het coworkinglandschap. Toen hen in 2018 gevraagd werd om Bar d’Office over te nemen als één van de pijlerprojecten binnen het Nieuwe Werken, was het antwoord volmondig ‘ja’. Maar dan moest er wel een dynamisch businessplan aan gekoppeld worden. De ambities waren groot: Bar d’Office moest groeien tot een economisch haalbaar concept en dé referentie worden op de coworkingmarkt.
Coworking als oplossing voor het mobiliteitsprobleem
Daarbij werden enkele gedurfde keuzes gemaakt. Terwijl steeds meer coworkinginitiatieven neerstreken in stadskernen, opende Bar d’Office juist regionale locaties in woongebieden. “Het was ons plan om zo veel mogelijk mensen een werkplek vlak bij huis te kunnen aanbieden”, licht Managing Partner Hans Abbeloos toe. “Zo hoopten we mee een antwoord te bieden op het groeiende mobiliteitsvraagstuk. Want wat heb je aan een flexibele werkplek als je nog steeds in de file moet staan om er te geraken?” En zo werd Bar d’Office het eerste netwerk dat inzette op coworking vlak bij huis.
Waarom thuiswerken als je kunt coworken?
Bar d’Office pikte nog een tweede trend op, namelijk dat niet alleen freelancers en eenmanszaken maar ook bedrijven op zoek zijn naar flexibele vergaderlocaties en werkplekken. “Werkgevers zien tegenwoordig in dat medewerkers niet per se fysiek naar kantoor hoeven te komen”, zegt Hans. “Maar thuiswerken is niet altijd even handig, dat heeft de lockdown wel aangetoond. Een coworkingabonnement kan de perfecte oplossing zijn om je werknemers een professionele werkomgeving aan te bieden zonder dat ze in de file moeten gaan staan.” En die formule slaat aan. In amper twee jaar tijd steeg het aantal samenwerklocaties binnen het Bar d’Office-netwerk van 8 naar 39 en binnenkort zullen er nog enkele nieuwe locaties toetreden, mogelijks ook over de taalgrens.
De evolutie van coworking door de jaren heen
Coworking maakte in België een echte evolutie door. Wat ontstond als een sociaal project, groeide uit tot een solide businessmodel. Naast creatieve ondernemers, zagen ook technologische startups en lokale ondernemers het nut in van een gedeelde werkplek. Een frisse interpretatie van het samenwerkconcept zorgde de laatste jaren nog voor een extra boost: coworking is er niet alleen voor ondernemers, maar ook voor werknemers en bedrijven. Filevorming, tijdverlies en onnodige verplaatsingen kunnen eenvoudig vermeden worden door een flexibele werkplek vlakbij huis. En zo blijkt coworking een levend concept waarvan de invulling evolueert doorheen de tijd. We kunnen niet wachten om te zien wat de volgende twintig jaar ons brengen.
Zin om lid te worden van de grootste coworkingcommunity van België? Vind een werkplek in jouw buurt met onze handige zoekmachine.
